Seksueel grensoverschrijdend gedrag bestaat in alle vormen en maten. Dit kan zowel fysiek als online. Door een bekende en onbekende. Een persoon met leeftijdsverschil en door leeftijdsgenoten. Belangrijk voor een professional (en ieder wie in vertrouwen wordt genomen om een verhaal mee te delen) is dat ELKE vorm van misbruik serieus moet worden genomen. Ook een eenmalige betasting, sexting of intimidatie kan verstrekkende gevolgen hebben. Elke vorm van misbruik vergroot de kans op herhaling.
Wat kun je zeggen of doen wanneer iemand je vertelt over seksuele intimidatie/seksueel geweld?
Er is geen vaste volgorde voor het hulpproces. Bekijk dus samen met het slachtoffer welke hulp nodig is en welke acties hij/zij/hen voor kan ondernemen. Hierin kun je als professional steun bieden. Wanneer iemand te maken heeft gehad met seksuele intimidatie/seksueel geweld is het belangrijk om als eerst goed naar deze persoon te luisteren. De onderstaande tips kunnen helpend zijn:
- Zorg voor een veilige, neutrale omgeving met privacy waar deze persoon zijn/haar/hen ervaring rustig kan vertellen.
- Zorg ervoor dat je niet wordt gestoord door een telefoon, mail of tijdsdruk.
- Zorg ervoor dat er geen fysieke barrières tussen jullie staan. Een tafel tussen beide personen in zorgt voor een fysieke barrière. Hierdoor is het moeilijker voor iemand om zijn/haar/hen ervaring te delen. Wanneer je 2 stoelen schuin tegenover elkaar zet zit je in een veilige positie, waarbij de persoon die zijn/haar/hen ervaring vertelt zich veiliger en vertrouwder voelt.
Advies
Luister met aandacht. Knik bevestigend en laat weten dat je deze persoon echt hoort. Vat zo nu en dan samen wat je hebt gehoord. Veel slachtoffers vinden het eng om hun verhaal te delen. Zij zijn bang om niet geloofd te worden. Weet je even niet wat je moet zeggen, luisteren is vaak al heel betekenisvol.
Vragen die je kunt stellen zijn open vragen, beginnend met wat, welke, hoe. Voorkom dat je vragen stelt, beginnend met waarom. Waarom heeft een beschuldigende ondertoon en zal het schuldgevoel in het slachtoffer voeden. Voorbeeld vragen zijn:
- Wat wil je erover vertellen?
- Wat gebeurt er met jou wanneer je terug denkt aan deze ervaring?
- Wat raakt jou het meest?
- Welke emotie heeft bij jou de overhand op dit moment?
- Hoe voelt dat?
- Wat zit jou het meeste dwars?
- Wat komt er bij je op?
- Wat is voor jou het meest vervelend?
- Wat zou jij zelf nu willen? Wat heb jij nodig?
- Hoe kan ik je helpen?
Acceptatie
Accepteer dat een persoon niet alles in een keer kan/wil vertellen. Accepteer ook de gevoelens en emoties die omhoog komen. Steun iemand maar ga het gevoel niet temperen. Wanneer je iemand tempert “ oh wat erg zeg” voed je wederom het schuldgevoel. Dit wil je ten aller tijde zo veel mogelijk voorkomen. Voorbeeld vragen/uitspraken zijn:
- Wat moedig van je om dit te vertellen.
- Het is niet jouw schuld.
- Dit had nooit mogen gebeuren.
- Jij bent niet het misbruik.
- Wat verdrietig voor je.
- Ik geloof je.
- Jij hebt niet gevraagd om wat jou is overkomen.
- Ik ben er voor je.
- Er is niks mis met jou.
Hulp zoeken
Kijk of jij de persoon bent die het slachtoffer verder kan helpen. Geef altijd aan dat het mogelijk is om te praten met een professional zoals een psycholoog, therapeut of coach. Hiervoor kan altijd contact opgenomen worden met de huisarts om te vragen naar een verwijzing.
Ook is het belangrijk dat, wanneer er sprake is van een strafbaar feit, er contact opgenomen kan worden met de politie. De (zeden)politie geeft dan uitleg over wat het betekent wanneer er aangifte wordt gedaan.
Let op: wanneer er sprake is van een verkrachting, verwijs dan door naar het Centrum Seksueel Geweld. Zij helpen het slachtoffer met alle verdere stappen zoals gesprekken, sporen die worden veiliggesteld, een arts om geslachtsziekten en zwangerschap te voorkomen, psychologische en juridische hulp. Vraag in deze stap ook altijd naar de wens van het slachtoffer.
Praktische hulp
Wanneer iemand slachtoffer wordt van seksueel geweld zijn er zaken die nu minder vanzelfsprekend zijn. Naar school fietsen bijvoorbeeld kan, wanneer het vroeg donker wordt, erg spannend zijn. Concentratie kan afnemen en informatie kan minder makkelijk worden opgeslagen. Kijk samen welke zaken lastiger zijn en bedenk hiervoor passende en haalbare oplossingen.
Vertel nooit zomaar een ervaring door. Deze ervaring wordt uit vertrouwen met jou gedeeld. Laat het slachtoffer zelf bepalen wie mag weten wat er is gebeurd en wie niet. Vraag altijd toestemming om dit verhaal te delen.
Verwerken kost tijd. Het kan zijn dat het slachtoffer zijn/haar/hen verhaal nu nog niet compleet kan of wil delen. Nog niet openstaat voor verdere hulp zoals de huisarts of politie. Heb geduld en blijf luisteren naar de ervaring. Het kan zijn dat de stap naar andere hulp uiteindelijk wordt genomen. Het kan ook zijn dat dit niet zal gebeuren.
Meldpunt seksuele intimidatie
Maak een melding bij het meldpunt seksuele intimidatie. Dit kan en mag altijd anoniem.
Meldingen die binnenkomen geven een beeld van de zogenoemde “hotspots” hiermee kunnen wij, samen met de gemeente, politie en handhaving zorgen voor een extra veiligheidsmaatregel. Bijvoorbeeld camera’s, extra controles en voorlichtingen. In elke stap is het belangrijk dat je de keuze van het slachtoffer respecteert. Ga hier nooit overheen.